Bông mã đề là thảo dược gì? Nó có thể chữa bệnh và đem đến nhiều giá trị trong cuộc sống của con người hay không? Rất nhiều người đã không ngừng đặt ra nhiều câu hỏi liên quan đến loại cây này và muốn biết rõ những tác dụng cụ thể của nó. Bài viết dưới đây sẽ làm rõ các thông tin quan trọng về cây bông mã đề từ đặc điểm bên ngoài, cũng như là thành phần dược tính có một không hai của nó. Hãy đón đọc thử nhé!
Bông mã đề là gì?
Bông mã đề là một loại thảo dược mọc hoang dại khắp nơi và nó thường được dùng để làm thuốc chữa bệnh, còn không là nhiều người chế biến nó thành nhiều món ăn ngon khác nhau. Theo như trong sử sách, các tài liệu, sách giáo ghi chép thì Hello y khoa có ghi nhận được loại thân thảo sống lâu năm này còn được gọi với nhiều cái tên khác nhau như là xa tiền tử, nhã én, mã tiền xá, xa tiền thảo…tùy thuộc vào các vùng miền phân bố.
Ngoài ra, loại cây này còn có tên gọi khoa học là Plantago asiatica L, thuộc họ mã đề Plantaginaceae và nếu như chưa từng nhìn thấy nó ở ngoài đời lần nào bạn có thể dễ bị nhầm lẫn nó với nhiều loại cây khác. Hơn nữa, những ai đã từng dùng nó để chữa bệnh thì đều vô cùng bất ngờ trước những hiệu quả tối ưu mà nó mang lại.
Do đó, bạn cần phải học cách xác định loại cây này và không ngừng tìm ra những bài thuốc chữa bệnh dân gian của nó nhằm phục vụ công tác điều trị bệnh mà mình đang mắc phải. Sau cùng thì việc ứng dụng loại thảo dược này cũng sẽ khiến cho tình trạng bệnh của bạn có những bước tiến cải thiện hơn trước rất nhiều.
Mô tả đặc điểm của bông mã đề
Khu vực mà bông mã đề sẽ xuất hiện thường tập trung ở những nơi có đất ẩm ướt như là ở ven đường, rừng núi và chúng có sức sống vô cùng mãnh liệt khi có thể tồn tại mà không cần người dân chăm sóc. Có thể nhận định rõ một điều đây là cây thuốc quý giá trong Đông y và đặc điểm bên ngoài của nó cũng được mô tả vô cùng chi tiết như sau:
1. Hình ảnh cây bông mã đề
Đầu tiên, về hình ảnh của cây mã đề thì thoạt nhìn bên ngoài nó có phần thân khá ngắn và chiều cao trung bình rơi vào khoảng tầm 10 – 15 cm . Thậm chí, nếu giống cây đó phát triển tốt thì chiều cao của nó còn tăng hơn và vượt qua cả thông số đo bình thường. Đập vào mắt bạn sẽ thấy cả lá và thân cây đều có màu xanh đậm, khi chạm vào sẽ có cảm giác nhám ở tay do bề ngoài thân còn được bao phủ bởi một lớp lông tơ màu trắng.
Bên cạnh đó, lá của cây mã đề còn mọc thành cụm từ gốc, nó có dạng hình hoa thị, hình quả trứng với độ dài 5-12cm, bề ngang rộng tầm 3,5-8cm, cuống lá tương đối dài tầm 5 – 10cm, loe ở góc. Nổi bật nhất là phân gân dọc theo sống lá và tạo thành hình cung, mép lá uốn lượn vào bên trong, có cả những răng cưa nhỏ.
Còn với phiến lá, đầu nó sẽ hơi tù và có mũi nhọn, chúng thường mọc không đều nhau. Loại thảo dược này còn có thể cho ra hoa, khi này hoa sẽ mọc thành một bông dài và hướng thẳng đứng từ kẽ lá, phần cán dài hơn lá với màu xanh mơn mởn. Bông thuộc dạng lưỡng tính, có 4 đài lá ở gốc hoa và chúng xếp chéo cùng nhau, tuy nhiên nó hơi dính ở phần gốc.
Ngoài ra, quả của cây mã đề còn có hình chóp thuôn dài từ 3,5-4 mm, trong quả sẽ có những hạt mã đề hơi dẹt, chúng có màu nâu đen hoặc đen bóng. Cứ khoảng 1 bông như vậy sẽ cho ra khoảng 8 – 20 hạt nhỏ. Khi gió thổi chúng sẽ tự động bay phát tán khắp nơi rồi cứ thế mọc lên, vòng đời của cây tiếp tục sinh trưởng mà không cần ai phải chăm sóc.
2. Cách thu hái và bảo quản bông mã đề
Thời điểm thích hợp nhất để người dân sẽ thu hoạch toàn bộ cây bông mã đề là vào tháng 7 – 8, đây chính là giai đoạn mà cây phát triển tốt nhất và cho ra nhiều bông lẫn quả hơn. Theo đó, người dân sẽ bắt đầu hái nguyên cả cây không chỉ riêng phần bông vì từng bộ phận của nó đều có thể điều chế ra thuốc. Sau khi hái về, người ta sẽ tiến hành mang nó đi rửa nhằm loại bụi bẩn xong rồi mới đem phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
Khi các thành phần đã khô hẳn thì bạn đem vào sấy khô lần nữa để có thể bảo quản và dùng được lâu hơn. Không quên đập bỏ phần vỏ ra để lấy hạt, bạn có thể mang nó đi phơi hoặc sấy khô lần nữa nếu muốn. Còn phần lá mã đề khi đã phơi khô hoàn toàn bạn có thể cho nó vào túi zip hoặc lọ thủy tinh để sử dụng lâu dài.
Điều quan trọng là bạn nên bảo quản bông mã đề ở một nơi khô ráo, thoáng mát tránh tình trạng nó bị mốc hoặc hư hại nếu như để ở nơi có nhiệt độ phòng ẩm thấp và bị oxy hóa. Tất nhiên là các thành phần của nó sẽ mất đi tác dụng vốn có nếu như bạn không lưu ý đến vấn đề này. Trong trường hợp bạn không thể tìm thấy mã đề ở gần nơi mình sống thì bạn có thể tìm mua nó dễ dàng trên các website, sàn thương mại điện tử bán thảo dược uy tín.
3. Thành phần hóa học, dược tính của bông mã đề
Lý do mà nhiều người chọn bông mã đề để làm thành thuốc uống cũng như là chế biến thành các món ăn bổ dưỡng, tất cả là đều nhờ vào những thành phần hóa học trong đó. Đương nhiên là từng bộ phận sẽ tương ứng với các dược tính khác nhau, nhưng nhìn chung là nó đều đem đến công dụng vô cùng hiệu quả.
Ở phần thân cây nó có chứa những hoạt chất như là vitamin A, cùng Glucozit, vitamin C và K sẽ tăng cường hoạt động của các cơ quan bên trong cơ thể. Thêm nữa, phần bông có chứa hàm lượng cao là flavonoid, đây là chất chống oxy hóa vô cùng mạnh mẽ, nó sẽ giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh về ung thư và chống lại các gốc tự do.
Còn ở phần lá thì nó lại giàu iridoid, acid phenolic cùng với 20% là chất nhầy. Những chất này cũng rất có ích đối với cơ thể và nó cũng loại bỏ được các chất độc hại ra bên ngoài. Trong Đông y, các chuyên gia phân tích vị của nó khá ngọt nên người lớn lẫn trẻ em đều có thể uống bình thường.
Thêm nữa, nhờ vào tính hàn nên khi uống trực tiếp bông mã đề vào trong cơ thể bạn sẽ thấy thân nhiệt của mình được cân bằng, tuy rằng loại cây này không phải là loại nước uống giải khát nhưng bạn hoàn toàn có thể uống nó vào những ngày hè nóng bức. Người dùng có thể yên tâm là từng thành phần của nó đều tương tác tốt với nhau nhau và đảm bảo cơ thể sẽ không gặp phải bất kỳ tác dụng phụ đáng nguy hiểm nào.
Tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng mà bạn có thể kết hợp bông mã đề cùng với các loại thảo dược khác, không nên sử dụng quá liều lượng cho phép vì nó sẽ gây phản tác dụng. Để chắc ăn bạn cần phải tìm hiểu kỹ từng bài thuốc chữa bệnh có sử dụng nguyên liệu nào, tham khảo cả với các chuyên gia Đông y và tránh việc tự tiện mua dùng rồi chế biến nó tùy ý.
Tác dụng của cây bông mã đề
Vốn từ lâu, bông mã đề đã được xem là một loại thuốc nam có nhiều tác dụng khác nhau, chiết xuất của nó còn cứu giúp nhiều người bệnh thoát khỏi những căn bệnh nguy hiểm. Bạn đương nhiên là có thể ứng dụng thảo dược này vào trong quá trình điều trị sau khi xem một loạt mức độ hiệu quả của nó và những công thức có một không hai: (1)
1. Bông mã đề chữa viêm cầu thận cấp
Theo như lý giải thì bệnh viêm cầu thận cấp là bệnh lý thuộc về đường tiết niệu, nó sẽ ảnh hưởng đến khả năng lọc máu, các chất thải độc hại và nước tiểu của cơ thể. Một loạt những triệu chứng sẽ xảy ra là nước tiểu của bạn có màu nâu hoặc lẫn máu trong đó, luôn cảm thấy buồn nôn, mắt cá chân bị phù nề…để trị dứt điểm tình trạng này thì bạn nên chọn uống nước mã đề.
Cách thức sử dụng: Chuẩn bị các nguyên liệu ứng với số lượng như sau 20g bông mã đề, 12g hoàng liên, 10g phục linh, 8g trư linh. Rửa sơ những thảo dược này với nước lạnh xong rồi mới bỏ toàn bộ vào trong nồi cùng với 300ml nước theo như công thức. Bạn có thể uống trực tiếp khi nước đã nguội, nếu uống không hết thì bảo quản trong tủ lạnh tầm 2 ngày. Kiên trì dùng 2 lần sáng và tối để bệnh mau chóng được cải thiện.
2. Chữa ho bằng mã đề
Khi gặp phải thời tiết lạnh hoặc bị dị ứng với thời tiết xung quanh, cơ thể của mỗi người dễ bị cảm và ho. Tình trạng này có thể kéo dài dai dẳng và nó sẽ khiến cho cổ họng của bạn bị viêm lúc nào không hay. Để tránh tình trạng bệnh nặng hơn khi xuất hiện các triệu chứng như là ho có đờm xanh, tắt tiếng và khó thở thì bạn nên sử dụng bông mã đề khô như nhiều chuyên gia Đông y tư vấn.
Cách thức sử dụng: Chuẩn bị các nguyên liệu như là 10g bông mã đề, 2 thìa mật ong nguyên chất, 1 cục đường phèn. Bạn đem tất cả nguyên liệu này nấu cùng với 400ml nước, đợi cho tới khi nào các chất hòa tan rồi uống dần.
3. Trị mụn bằng cây mã đề
Mụn luôn là kẻ thù không đội trời chung của phái nữ, nó gây ra những khuyết điểm trên gương mặt và để lại các nốt thâm khó mà làm mờ. Ngoài việc chăm skincare da mỗi ngày và tẩy tế bào chết ra, các bạn nữ cũng nên làm mát cơ thể của mình bằng bông mã đề như thế nội tiết tố bên trong sẽ không thay đổi, sức khỏe của làn da cũng được tăng cường và ngăn chặn không cho những yếu tố xấu xâm nhập vào bên trong.
Cách thức sử dụng: Đầu tiên bạn rửa 15g bông mã đề và giã nát nó ra, cho 1 thìa muối hột đã bị nghiền nhuyễn vào. Trộn đều nó lên cho tới khi nào hoạt chất của hai nguyên liệu đã hòa lẫn vào nhau xong rồi mới bôi lên những vùng da đang có mụn. Không quên massage nhẹ nhàng để các tinh chất thấm dần, nhớ rửa mặt sau khi làm xong.
4. Cây mã đề chữa chứng khó tiểu
Những ai bị khó tiểu, buốt tiểu vì một vài nguyên nhân gây ra thì thay vì dùng thuốc bạn có thể nghĩ đến sự lựa chọn hay ho hơn đó là dùng bông của cây mã đề rồi nấu thành nước để uống. Nó sẽ tăng cường khả năng trao đổi chất, giúp bạn lợi tiểu và lượng nước đào thải sẽ được tống ra ngoài theo đường tiết niệu.
Sau một thời gian sử dụng bạn sẽ thấy việc đi đại tiện không còn gặp nhiều khó khăn như trước, hơn nữa vitamin C có trong thảo dược còn tăng cường sự đào thải muối và nước ở thận. Nguyên liệu này vô cùng lành tính, trẻ trên 5 tuổi và người lớn đều có thể dùng được.
Cách thức sử dụng: Dùng 15g bông mã đề, 2g cam thảo và sắc cùng với 500ml nước. Nấu cho tới khi nào mà nước sắc còn khoảng 200ml thì bạn chia ra ứng với số lần uống phù hợp.
5. Tác dụng bông mã đề điều trị rụng tóc
Mái tóc có thể khiến cho các chị em trông nổi bật hơn ở chốn đông người, do đó để có một mái tóc chắc khỏe bạn phải gội đầu thường xuyên nhất là dùng các loại có chiết xuất từ tự nhiên. Nếu như quả bồ kết khiến tóc suôn mượt, bóng bẩy hơn thì bông mã đề lại có tác dụng ngăn ngừa khả năng tóc rụng và khiến các tóc con mọc lên nhanh chóng.
Cách thức sử dụng: Dùng 1 nắm bông mã đề rửa sạch nó rồi bỏ vào nồi nước 500ml, đun sôi trên bếp tầm 15 phút và nhấc xuống bếp. Đợi nước nguội hoàn toàn rồi bạn mới dùng phần nước đó để gội đầu. Nhớ chà xát thật kỹ để loại bỏ gàu cũng như là bụi bẩn, chẳng mấy chốc lượng tóc rụng đã giảm đi đáng kể. Như thế cứ cách tầm 2 – 3 ngày bạn hãy gội đầu với bông mã đề nhé.
6. Hỗ trợ điều chỉnh cao huyết áp từ bông mã đề
Nhắc đến tác dụng của bông mã đề thì không thể nào đề cập đến khả năng điều hòa huyết áp của nó một cách tuyệt đối. Đối với những ai thường bị cao huyết áp hoặc có tiền sử đã bị phải tình trạng này thì thay vì dùng các loại thuốc tây chuyên dụng, bạn nên tham khảo sử dụng thảo dược này thường xuyên vì nó sẽ khiến cho huyết áp luôn ở trạng thái cân bằng và tránh ảnh hưởng đến tim mạch.
Cách thức sử dụng: Bạn chuẩn bị khoảng 25g bông mã đề, 12g hạt muồng sắc, 12g ích mẫu thảo cùng với 300ml nước. Hãm tất cả nguyên liệu này trong khoảng 30 phút xong rồi lọc phần xác và phần nước ra riêng. Nhớ là chia thành 2 bữa uống trong ngày và nên uống đều đặn để căn bệnh mãn tính này không tái phát, gây nguy hại đến cơ thể.
Dùng bông mã đề cần lưu ý gì không?
Dù đúng là bông mã đề có thể đem lại những hiệu quả vượt trội trong việc điều trị bệnh như là giúp lợi tiểu, trị mụn, chữa ho một cách tối ưu nhất nhưng nó cũng có những mặt hạn chế nhất định. Do đó, trong quá trình sử dụng bạn cần phải lưu ý một vài điều sau đây nhằm tránh gây ra những tổn thương cho các cơ quan khác như là:
- Bất kỳ ai dị ứng với các hoạt chất có trong bông mã đề thì tuyệt đối không nên thử trong bất kỳ trường hợp nào. Biết đâu những chất này sẽ gây ra những hậu quả khôn lường rồi khiến cho tình trạng bệnh của bạn thêm nặng hơn.
- Dù là cây mã sẽ giúp làm hạ huyết áp cho những ai bị huyết áp cao, nhưng đối với người bị huyết áp thấp thì đây là nguyên liệu cực kỳ độc hại. Bạn tuyệt đối không nên dùng vì nó sẽ càng làm cho mọi chức năng sống bên trong cơ thể hoạt động rối loạn và trì trệ.
- Áp dụng đúng các bài thuốc dân gian liên quan đến bông mã đề dựa theo số lượng đã được ghi ra cụ thể, không nên lạm dụng quá liều vì cơ thể sẽ không tài nào hấp thụ nổi một lượng lớn các chất như thế.
- Lưu ý là phải rửa thật sạch bông mã đề dù là nó ở dạng tươi hay khô, nếu như nấu nó thành nước uống thì phải phân chia số lượng uống trong ngày. Dùng sau khi ăn để tránh bị hiện tượng bị cào ruột.
Bông mã đề có tác hại gì?
Thay vì nói đến bông mã đề có tác dụng gì thì nhiều người lại thắc mắc không biết nó có gây ra những tác hại gì không. Như đã nói trước đó, bông mã đề có tính hàn và làm mát cơ thể, nếu như uống phải vào buổi tối bạn sẽ có cảm giác buồn tiểu hơn và liên tục đi vệ sinh hết lần này đến lần khác, trẻ hay tè dầm cũng không được uống vì nó sẽ kích thích bàng quang, cơ quan sinh dục lúc nào cũng bị căng trong tư thế vô cùng khó chịu.
Thêm nữa, loại thảo dược tự nhiên này không thể nào thay thế mọi loại thuốc chữa bệnh, nó đơn giản là cây dược liệu có khả năng chữa bệnh đồng thời phong ngừa những bệnh lý khác có thể diễn ra trong một thời gian nhất định. Theo khuyến cáo, liều dùng cơ bản của nó là tầm 6 – 12g, khi dùng nhiều hơn số này thì nó sẽ dẫn đến nhiều triệu chứng gây hại khác nhau.
Đối tượng không nên sử dụng bông mã đề
Ngoại trừ những đối tượng có những triệu chứng bệnh được liệt kê như trên được phép sử dụng bông mã đề để chữa bệnh và phòng ngừa thì các đối tượng nằm trong danh sách không nên dùng loại thảo dược này bao gồm:
- Những ai có tiền sử huyết áp thấp và dễ bị nhồi máu cơ tim.
- Phụ nữ đang trong giai đoạn mang thai hoặc cho con bú cũng không nên dùng nước bông mã đề vì tính mát của nó sẽ dẫn tới sảy thai.
- Người bị chứng thận yếu, suy thận mãn tính cũng không nên uống nước từ cây mã đề nếu như không có sự cho phép từ bác sĩ.
- Trẻ em dưới 5 tuổi và người hay tiểu về đêm cũng nên hạn chế dùng bông mã đề, không sử dụng nó vào buổi tối trước khi đi ngủ.
Qua bài viết trên, tất cả các thông tin liên quan đến bông mã đề một phần nào đó cũng giúp ích rất nhiều cho những ai đang có nhu cầu sử dụng loại thảo dược thiên nhiên này. Các cây thuốc quý ở Việt Nam vô cùng phong phú, điển hình như là cây bông mã đề, nó không những chữa được nhiều bệnh lý khác nhau mà còn gia tăng sức đề kháng, khiến các tác nhân xấu không thể nào xâm nhập vào bên trong cơ thể.
