Lá tía tô trị ho là một trong những phương pháp được truyền lại của ông cha ta ngày xưa. Là loại thảo dược thiên nhiên, dễ trồng, tía tô ngày càng được tận dụng vào các bài thuốc để chữa một số bệnh lý hoặc chăm sóc sức khỏe mỗi ngày. Hãy cùng helloykhoa khám một số lợi ích của lá tía tô trong việc đối phó với ho và tìm hiểu cách sử dụng để cải thiện sức đề kháng của bạn trong bài viết dưới đây.
Lá tía tô có những lợi ích gì đối với sức khỏe?
Lá tía tô, với màu xanh đậm và gân màu đỏ tía bên trong, đã từ lâu trở thành một phần quan trọng của di sản dân gian Việt Nam. Nó không chỉ là một nguyên liệu quen thuộc trong nấu ăn mà còn là một nguồn dược liệu quý báu. Đã có nhiều nghiên cứu xác định rằng lá tía tô có khả năng hỗ trợ trong việc điều trị nhiều bệnh như cúm, ngộ độc thực phẩm, hen suyễn, các loại virus đường hô hấp, và cả tiểu đường.
Một số ứng dụng tiêu biểu của lá tía tô bao gồm:
- Chống lại tác nhân gây bệnh đường hô hấp: Có nghiên cứu đã chứng minh rằng chiết xuất từ lá tía tô tươi có khả năng làm ức chế sự nhân lên của virus SARS-CoV-2, làm cho lá tía tô trở thành một nguồn dược liệu tự nhiên hữu ích trong việc ngăn ngừa sự phát triển của virus SARS-CoV-2 và các loại virus gây bệnh đường hô hấp khác. (1)
- Làm đẹp da: Hoạt chất Priseril có trong lá tía tô đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sắc tố da và loại bỏ tế bào da chết. Nhờ vào điều này, lá tía tô giúp làm da trở nên sáng hơn và đều màu. Ngoài ra, vitamin E có mặt trong lá tía tô giúp cung cấp độ ẩm cho da và tạo ra làn da mịn màng.
- Chống dị ứng, bảo vệ hệ tim mạch và thần kinh: Chiết xuất từ lá tía tô có khả năng ngăn ngừa phản ứng dị ứng trong cơ thể. Hàm lượng cao Omega-3 trong lá tía tô giúp chống viêm và oxy hóa, đồng thời tăng cường chức năng nhận thức của não bộ, giúp ngăn ngừa nguy cơ mất trí nhớ ở người cao tuổi. Đặc biệt, thành phần omega-3 cũng có lợi cho sức khỏe tim mạch.
- Điều trị gout và hỗ trợ tiêu hóa: Lá tía tô chứa nhiều hoạt chất có khả năng giảm enzym xanthin oxidase, tác nhân gây bệnh gout. Những nghiên cứu đã chứng minh rằng sử dụng chiết xuất từ lá tía tô hàng ngày có thể cải thiện triệu chứng khó chịu liên quan đến tiêu hóa, trào ngược dạ dày, và táo bón nhẹ trong hội chứng ruột kích thích.
- Phòng bệnh ung thư: Lá tía tô chứa lượng luteolin, axit rosmarinic và triterpene lớn, đã được nghiên cứu và chứng minh có khả năng chống lại tế bào ung thư tiềm ẩn trong cơ thể.
- Chữa bệnh về da: Uống nước lá tía tô tươi có thể cải thiện tình trạng mẩn ngứa và mề đay trên da, đặc biệt hiệu quả trong việc giảm ngứa và khó chịu.
- Hỗ trợ giảm cân: Theo các chuyên gia, nước từ lá tía tô chứa nhiều protein thực vật, khoáng chất, chất xơ và vitamin, giúp tăng cường quá trình tiêu hóa, từ đó giảm nguy cơ thừa cân và béo phì.
- Ổn định các bệnh lý tự miễn dịch: Dầu hạt từ tía tô chứa khá nhiều axit omega-3 alpha-linolenic, có khả năng kiểm soát tình trạng tự miễn dịch như hen suyễn, lupus và viêm khớp dạng thấp. Dầu hạt tía tô có khả năng ức chế co thắt đường thở, phản ứng với chất kích thích hít vào, và ngăn ngừa nguy cơ sốc phản vệ.
Dùng lá tía tô trị ho có hiệu quả không?
Như đã đề cập trước đó, lá tía tô khá đa dạng về lợi ích cho sức khỏe và có tương đương với một loại dược liệu tự nhiên hữu ích trong việc chữa trị nhiều loại bệnh. Trong số các công dụng, việc tía tô trị ho được đề cập nhiều nhất. Thảo dược này vô cùng an toàn và lành tính, thích hợp cho mọi độ tuổi và không gây tác dụng phụ đáng lo ngại.
Theo y học cổ truyền, lá tía tô được xem như một loại thảo dược ấm, vị cay và không độc, ảnh hưởng đến ba kinh phế – tâm – tỳ. Điều này không chỉ giúp tiêu đờm mà còn có tác dụng trị phong hàn và an khác một cách hiệu quả (2). Tía tô cũng có khả năng kích thích tăng tiết mồ hôi, giải độc, thanh nhiệt, điều hòa khí huyết và cân bằng cơ thể, cũng như tăng cường sự hấp thu trong hệ tiêu hóa. Đặc biệt, các tinh dầu có trong lá tía tô có thể giúp giảm triệu chứng buồn nôn, khó tiêu, và đầy bụng.
Trong góc nhìn của y học hiện đại, lá tía tô cung cấp một loạt các dưỡng chất quý báu bao gồm vitamin A, C, kali, chất xơ, canxi, sắt, và nhiều chất khác. Những dưỡng chất này có tính năng kháng khuẩn, chống viêm, kháng oxy hóa, và gia tăng sức đề kháng cho hệ thống miễn dịch, giúp trong việc điều trị triệu chứng ho một cách hiệu quả. Nhờ vào sự tăng cường này, cơ thể sẽ đạt được sức kháng mạnh mẽ để đối phó với các tác nhân gây hại trong môi trường xung quanh.
Một số phương pháp dùng lá tía tô trị ho
Lá tía tô, một nguyên liệu tự nhiên quen thuộc trong nấu ăn và y học cổ truyền, đã được sử dụng từ lâu để giúp giảm triệu chứng ho và các vấn đề về đường hô hấp. Một số phương pháp trị ho bằng lá tía tô được coi là hiệu quả và an toàn dưới đây:
1. Nấu nước lá tía tô
Để tận dụng lợi ích tối đa, bạn nên chắt lấy nước từ hỗn hợp này và uống hàng ngày trước bữa ăn chính, khoảng từ 10 – 30 phút trước khi bắt đầu bữa ăn. Việc này giúp giảm lượng thức ăn tiếp xúc với cơ thể và ngăn chất béo được hấp thụ hiệu quả hơn.
Cách làm:
- Bước 1: Chuẩn bị lượng lá tía tô, nước muối loãng, 2,5 lít nước lọc sạch, 3 lát chanh tươi. Lá tía tô nên được rửa sạch để loại bỏ bất kỳ cặn bã nhỏ nào.
- Bước 2: Ngâm lá tía tô trong nước muối loãng để làm sạch và loại bỏ bụi bẩn. Sau đó, rửa lá tía tô kỹ lại bằng nước sạch và để ráo.
- Bước 3: Đun sôi nước lọc trong một nồi lớn. Khi nước đã sôi, thêm lá tía tô đã rửa vào nồi.
- Bước 4: Đậy kín nắp và đun sôi hỗn hợp này trong khoảng 2 phút để đảm bảo lá tía tô có thể tương tác với nước.
- Bước 5: Tắt bếp và để hỗn hợp nguội tự nhiên. Sau khi nước lá tía tô đã nguội, đổ nước lá tía tô vào một hũ sạch.
- Bước 6: Thêm 3 lát chanh tươi vào hũ nước lá tía tô. Đậy kín nắp hũ nước lá tía tô. Sau đó, đặt hũ nước lá tía tô vào tủ lạnh để làm lạnh để gia tăng hương vị của bạn.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nước lá tía tô không phải lựa chọn thích hợp cho mọi người. Người thường ra nhiều mồ hôi, người bị cảm mạo, phụ nữ mang thai và trẻ em nên hạn chế sử dụng nước lá tía tô. Hơn nữa, bạn không nên uống quá 3 – 4 cốc nước lá tía tô trong một lần mà nên chia thành nhiều lần trong ngày.
2. Cháo lá tía tô trị ho
Cháo lá tía tô không chỉ giúp giảm ho mà còn bổ chính khử tà, giúp bạn thoát khỏi các triệu chứng như ớn lạnh, nghẹt mũi, và khó thở. Tuy nhiên, trước khi áp dụng, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
Cách làm:
- Bước 1: Chuẩn bị 200g gạo mới, 50g lá tía tô, 20g hành hoa, 10g gừng tươi, gia vị vừa ăn.
- Bước 2: Rửa sạch gạo rồi để ráo. Sau đó rửa sạch các nguyên liệu còn lại.
- Bước 3: Đun nước trong nồi để nấu cháo. Thông thường, bạn sử dụng khoảng 1,5 lít nước cho 200g gạo.
- Bước 4: Khi nước sôi, thêm gạo đã rửa vào nồi và giảm lửa để nấu cháo ở lửa nhỏ.
- Bước 5: Đảm bảo khuấy cháo đều để tránh gạo bám đáy nồi và cháo nấu đều. Nấu cháo khoảng 20-30 phút cho đến khi gạo mềm và cháo có độ đặc theo sở thích cá nhân. Nếu cần, bạn có thể thêm nước nếu cháo quá sệt.
- Bước 6: Khi cháo đã chín và đạt độ đặc mong muốn, thêm lá tía tô, hành hoa và gừng tươi đã chuẩn bị vào nồi.
- Bước 7: Đun cháo thêm một thời gian ngắn để lá tía tô và các nguyên liệu khác thêm mềm và thơm.
- Bước 8: Thêm gia vị vừa ăn như muối, hạt tiêu, và nước mắm theo khẩu vị của bạn. Khi cháo đã nấu chín và có mùi thơm, tắt bếp và thưởng thức cháo ngay lúc nó còn ấm áp.
3. Lá tía tô kết hợp với trứng gà trị ho
Bạn cũng có thể tận dụng tác dụng giảm ho và giải cảm hiệu quả của tía tô bằng cách kết hợp cháo với trứng gà để tạo ra một món ăn đặc biệt. Món cháo lá tía tô, trứng gà có thể giúp bổ chính khử tà, giải cảm, và cải thiện sức kháng, giúp bạn khỏi bệnh một cách tự nhiên và hiệu quả.
- Bước 1: Chuẩn bị 40g gạo tẻ, 2 quả trứng gà, và 10g lá tía tô tươi.
- Bước 2: Đun cháo với 300ml nước sạch.
- Bước 3: Khi cháo đã chín, đập trứng gà vào nồi và trộn đều. Khi thấy cháo sôi lại, bạn có thể thêm lá tía tô đã được thái nhỏ vào món cháo.
- Bước 4: Nêm nếm gia vị cho vừa ăn rồi tắt bếp. Bạn có thể ăn món cháo này 2 – 3 lần mỗi ngày, mỗi lần chỉ cần một bát nhỏ. Sử dụng theo cách này giúp giảm ho và giải cảm nhanh chóng.
4. Bài thuốc lá tía tô chữa ho
- Bài thuốc Hạnh tô tán:
Những triệu chứng thường gặp khi bạn bị ho đờm nhiều, sốt nhẹ, sợ lạnh, sổ mũi và nghẹt mũi (đờm thấp uất trệ kinh phế) có thể được giảm bằng cách sử dụng bài thuốc “Hạnh tô tán”.
Thành phần của bài thuốc này bao gồm: 14gr lá tía tô, hạnh nhân, cát cánh, mỗi vị 12gr, tiền hồ, chỉ xác, trần bì, bán hạ chế, mỗi vị 10gr, 14gr bạch linh, 12gr sinh khương, 4gr cam thảo, và 12gr đại táo, được kết hợp và sắc uống. (3)
- Bài thuốc Thuận can ích khí thang gia vị:
Phụ nữ mang thai thường gặp phải tình trạng ho đờm nhiều và buồn nôn, có thể xuất phát từ sự tỳ hư và can khí nghịch trong cơ thể. Để giảm những triệu chứng này, có thể áp dụng cách trị ho bằng lá tía tô thông qua bài thuốc “Thuận can ích khí thang gia vị”.
Bài thuốc này bao gồm các thành phần như: tô diệp, bạch truật, mạch môn, đảng sâm, thần khúc, trần bì, mỗi vị 12gr, 14gr phục linh, 6gr sa nhân, 10gr tô tử, 20gr thục địa, đương quy và bạch thược, mỗi vị 16gr, được kết hợp và sắc nước uống.
- Bài thuốc Hương tô ẩm:
Tía tô có thể hữu ích trong việc giảm triệu chứng ho đờm nhiều và buồn nôn ở phụ nữ mang thai. Ngoài ra, bài thuốc này còn dành cho những người bệnh mắc ho đờm nhiều, cảm sốt và cảm thấy bụng đầy đau (có thể xuất phát từ sự không cân bằng giữa ngoại tà và nội khí).
Bài thuốc này gồm các thành phần như: 20gr tô diệp, 12gr cam thảo, hương phụ và trần bì, mỗi vị 14gr, được kết hợp và sắc uống.
- Bài thuốc Sâm tô ẩm:
Bài thuốc này phù hợp với những người bị ho đờm, cảm sốt, nghẹt mũi, cảm thấy sợ lạnh và gặp vấn đề về tiêu hóa, có thể phát triển từ tình trạng tỳ phế khí hư và đờm thấp.
Bài thuốc sâm tô ẩm gồm: 20gr tô diệp, nhân sâm, bán hạ, chỉ xác, cát cánh, cát căn, tiền hồ, bạch linh, trần bì, mỗi vị 12gr, mộc hương, cam thảo, mỗi vị 8gr và 12gr sinh khương, được kết hợp và sắc uống.
- Bài thuốc Tô tử giáng khí thang:
Bài thuốc “Tô Tử giáng khí thang” có thể được sử dụng để giúp giảm những triệu chứng, như: ho suyễn, ho đờm khó thở, và gặp vấn đề về tiêu hóa, có thể xuất phát từ tình trạng tỳ thận khí hư.
Bài thuốc này bao gồm: 16gr tô tử, 10gr trần bì, 14gr đương quy, 12gr tiền hồ, 6gr quế nhục, 12gr chế bán hạ, 8gr hậu phác, 6gr chích thảo và 10gr sinh khương, được kết hợp và sắc uống.
- Bài thuốc Tam tử dưỡng thân thang:
Bài thuốc “Tam tử dưỡng thân thang” có thể được áp dụng với những người có chứng mắc ho, khó thở, đờm nhiều và cảm thấy tức ngực có thể đang trải qua tình trạng phế khí nghịch trong cơ thể.
Bài thuốc này bao gồm tô tử (hạt tía tô), bạch giới tử (hạt cải canh) và la bặc tử (hạt cải củ), mỗi vị 12gr. Tiếp đến sao vàng tất cả nguyên liệu, tán dập, và bỏ vào túi vải để sắc uống.
Những bài thuốc lá tía tô là một phương pháp truyền thống được sử dụng từ lâu để chữa ho. Lá tía tô được biết đến với khả năng làm dịu họng, giảm ho đờm, và giúp hỗ trợ sức kháng của cơ thể. Bài thuốc này thường kết hợp lá tía tô với các thành phần khác để tạo ra một phương pháp chữa ho hiệu quả.
Tóm lại, việc sử dụng những phương pháp dùng lá tía tô trên có thể giúp giảm triệu chứng ho, đặc biệt là ho đờm, một cách tự nhiên và an toàn. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ phương pháp tự nhiên nào, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo tính an toàn và phù hợp cho tình trạng cá nhân.
Lưu ý khi chữa ho bằng lá tía tô
Nước lá tía tô thực sự có tác dụng trong việc giảm triệu chứng cảm lạnh và ho do thay đổi thời tiết. Tuy nhiên, trong trường hợp viêm phổi hoặc viêm phế quản, việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ là rất quan trọng và nên ưu tiên. Bạn nên luôn uống thuốc theo toa của bác sĩ, đặc biệt nếu tình trạng bệnh không giảm.
Hãy tìm đến chuyên gia y tế để được tư vấn về tình trạng bệnh của bạn và nhận loại thuốc phù hợp nhất. Hơn nữa, khi bạn chữa ho bằng lá tía tô, đừng tự ý thay thế nước lọc bằng nước lá tía tô hoàn toàn. Nước lọc rất quan trọng cho cơ thể, vì vậy hãy duy trì sự cân đối giữa lượng nước lá tía tô và nước lọc mà bạn uống hàng ngày để tránh tác dụng phụ.
Tóm lại, lá tía tô trị ho đã có từ lâu đời và trở thành một biện pháp truyền thống hữu ích trong việc chữa ho và các vấn đề về hệ hô hấp. Sử dụng lá tía tô để trị ho có thể giúp giảm triệu chứng ho đờm và đồng thời cung cấp sự an ủi cho họng. Tuy nhiên, để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả, việc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế luôn là một lựa chọn thông minh.
