Cây mã đề được xem là một trong những loại thảo dược quý giá vì nó không những cải thiện sức khỏe của người dùng mà còn chữa được nhiều bệnh lý khác nhau. Tất nhiên là có người vẫn còn ngờ vực những tác dụng mà nó mang lại. Liệu dùng rau mã đề có thật sự an toàn, nó có gây ra tác dụng phụ gì không. Để có thể trả lời hết các thắc mắc này thì mời bạn cùng đọc qua bài viết dưới đây nhé!
Cây mã đề là gì?
Cây mã đề là loại thân thảo sống lâu năm, nó còn được gọi với nhiều cái tên khác nhau như là mã tiền xá, bông mã đề, xa tiền thảo…chúng thường mọc ở ven đường, rừng núi và đặc biệt là ở những nơi có đất ẩm ướt. Ngoài ra, mã đề còn có tên gọi khoa học là Plantago asiatica L, thuộc họ Plantaginaceae và bạn có thể dễ dàng phân biệt nó so với nhiều loại cây khác.
Dựa theo các tài liệu, sách giáo khoa mà Hello Y Khoa có thể nhận định được một điều nó thật sự là cây thuốc quý giá trong Đông y. Những ai đã từng sử dụng qua loại cây này để chữa bệnh đều vô cùng bất ngờ trước hiệu quả mà nó mang lại, không những giúp cải thiện sức khỏe mà tăng cường sinh lực, giảm thiểu được nhiều bệnh vặt luôn xảy ra mỗi ngày.
Đặc điểm của cây mã đề
Với những ai chưa từng biết đến loại cây thân thảo này thì bạn sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc phân biệt nó cùng với nhiều thảo dược khác. Về đặc điểm bên ngoài của cây mã đề thì nó cũng được mô tả vô cùng chi tiết trong các tư liệu.
Khu vực mà loại cây này sẽ xuất hiện và cách người ta thu hoạch, sử dụng nó để làm gì cũng được liệt kê hết sức rõ ràng. Tất nhiên thành phần dược tính của nó cũng là thông tin mà nhiều người tò mò, tất cả sẽ được cập nhật rõ như sau:
1. Hình ảnh cây mã đề
Trước tiên, về hình ảnh của cây mã đề nó được các chuyên gia phân tích là có dáng mọc thẳng đứng và có chiều cao trung bình tầm 10 – 15 cm . Thậm chí có nhiều cây phát triển tốt đến nỗi mà chiều cao của nó cũng vượt qua thông số đo bình thường. Đập vào mắt bạn sẽ thấy lá và thân cây đều có màu xanh đậm, bề ngoài thân còn được bao phủ bởi một lớp lông tơ màu trắng, khi chạm vào có cảm giác rất nhám. (1)
Song song đó, lá của cây mã đề mọc thành cụm ở gốc, cuống lá tương đối dài, gân dọc theo sống lá và tạo thành đồng quy ở ngọn, gốc lá. Còn với phiến lá nó sẽ có dạng hình thìa hoặc hình quả trứng. Đến thời điểm cho ra hoa, nó sẽ mọc dài và hướng thẳng đứng từ kẽ lá với màu xanh mơn mởn. Điểm đặc biệt ở bông này là nó lưỡng tính, 4 đài lá ở gốc hoa và xếp chéo cùng nhau, hơi dính ở phần gốc.
Theo lẽ tự nhiên loại cây thân thảo này có sức sống vô cùng mạnh mẽ, quả của mã đề có dạng hình hộp. Trong đó có nhiều nhiều hạt nhỏ màu nâu đen, mỗi bông như vậy sẽ cho ra khoảng 8 – 20 hạt nhỏ. Khi gió thổi chúng sẽ phát tán bay khắp nơi rồi cứ thế mọc lên mà không cần ai chăm sóc.
Người dân sẽ thu hoạch toàn bộ loại cây này vào mùa hè, đây là thời điểm cây phát triển tốt nhất và cho ra quả. Trong trường hợp muốn sử dụng bạn có thể tìm mua nó ở trên các website bán thảo dược uy tín còn không thì ra chợ tìm mua cây mã đề tươi rồi về chế biến lại cũng được.
2. Khu vực phân bố cây mã đề
Theo phân tích, cây mã đề ưa những nơi có khí hậu mát mẻ và đất ẩm nên chúng thường mọc nhiều ở khu vực phía Bắc Việt Nam. Nó có thể tự mọc và tự phát triển, khi cây chết đi thì những hạt giống ở quả của nó sẽ bắt đầu nảy mầm rồi một chu kỳ sống mới cứ thế diễn ra.
Để tăng số lượng doanh thu, người dân sống gần đó đã trồng nó nhiều thêm để cung cấp cho người tiêu dùng. Ước tính khoảng thời gian trồng thích hợp là vào mùa thu và xuân, như vậy sản lượng rau mã đề sẽ không bao giờ thiếu hụt. Người dùng có thể yên tâm việc điều trị bệnh nhờ vào loại thảo dược có một không hai như này.
3. Bộ phận sử dụng, cách thu hái và bảo quản cây mã đề
Toàn bộ bông mã đề sẽ được thu hoạch vào tháng 7 – 8, về hình thức thì người dân sẽ hái nguyên cả cây vì từng bộ phận của nó đều có thể ứng dụng để làm thuốc. Sau khi hái về thì người ta sẽ mang nó đi rửa nhằm loại bỏ bùn, đất cát bẩn xong rồi đem phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
Khi cây đã khô hẳn thì đem vào sấy khô lần nữa để loại bỏ các tạp chất còn sót lại. Đập vỏ để lấy hạt, lọc qua rây rồi mang đi phơi hoặc sấy khô. Còn phần lá mã đề thì có thể phơi khô rồi dùng hay để tươi đều được. Đem tất cả thành phần một bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát có thể cho vào túi zip hoặc lọ sành để sử dụng lâu dài.
Bên cạnh đó, bạn không nên để mã đề ở nơi có nhiệt độ phòng ẩm thấp, lúc này các thành phần dược tính có trong loại cây này sẽ bị oxy hóa và mất dần tác dụng. Do đó, bạn cần phải học cách bảo quản nó sao mà chất lượng của thảo dược vẫn không hề thay đổi. Tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng mà bạn có thể kết hợp nó cùng với nhiều nguyên liệu khác nhau hoặc dùng mỗi lá mã đề để uống thôi cũng được.
4. Thành phần hóa học, dược tính của cây mã đề
Lý do mà người ta chọn mã đề để chế biến thành các món ăn cũng như là làm thuốc uống là nhờ vào các thành phần dược tính vô cùng hiệu quả từ chúng. Trong cây có chứa những hoạt chất như là vitamin A, Glucozit, vitamin C và K.
Còn Ở phần lá thì lại giàu hàm lượng Canxi cùng những khoáng chất khác có ích đối với cơ thể. Vị của nó khá nhọt, tính hàn nên khi uống vào sẽ thấy cơ thể như được thanh lọc và thải các độc tố ra bên ngoài. Từng thành phần một này đều tương tác tốt với nhau và không gây ra bất kỳ tác dụng phụ đáng nguy hiểm nào.
Trong trường hợp cơ thể của bạn có bất kỳ phản ứng nào đối với các thành phần có trong cây mã đề thì phải ngưng ngay lập tức. Không nên lạm dụng quá nhiều vì nó sẽ phản tác dụng, cần phải tham khảo với các chuyên gia Đông y thay vì tự tiện mua dùng và chế biến nó theo ý thích.
Cây mã đề có tác dụng gì?
Dưới đây là một loạt những liệt kê chứng tỏ những tác dụng tuyệt vời của cây mã đề, đương nhiên bạn có thể ứng dụng nó trong cuộc sống hàng ngày của mình trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh. Qua đó, bạn sẽ tiết kiệm được một khoản chi phí khám bệnh nếu bệnh chỉ ở mức độ nhẹ bao gồm:
1. Cây mã đề giúp lợi tiểu
Theo các chuyên gia Đông y phân tích, cây mã đề có thể giúp lợi tiểu cho người bệnh. Nói đơn giản hơn là nó sẽ tăng sự đào thải muối và nước ở thận, lượng nước trong hệ thống tuần hoàn sẽ được giảm dần thông qua đường tiểu. Nguyên nhân khiến cho cơ thể tích trữ nhiều nước bên trong cơ thể có thể là do sự thay đổi thất thường của hormone, do tăng cân còn không là chu kỳ kinh nguyệt bất thường ở nữ giới.
Nếu bạn không muốn dùng đến thuốc lợi tiểu vì sợ những rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra thì hãy tham khảo cây mã đề xem sao. Lượng vitamin C dồi dào có trong loại thảo dược này sẽ giúp giải phóng toàn bộ lượng chất lỏng dư thừa bên trong cơ thể, đồng thời nó sẽ giúp thúc đẩy hoạt động trao đổi chất ở các tế bào. Ngoài ra, rau mã đề còn giúp loại trừ các chất béo và khiến ta đi đại tiện lại như bình thường.
2. Dùng cây mã đề để chữa ho
Tình trạng ho, cảm cúm là những bệnh vặt xảy ra rất thường trong đời sống hàng ngày. Nó sẽ khiến cơ thể ta dần trở nên mệt mỏi và không thể nào tập trung vào công việc được. Nếu bạn chỉ ho một hai cái đơn thuần theo phản xạ tự nhiên thì không sao, nhưng nếu cơn ho này kéo dài triền miên thì đây ắt hẳn là dấu hiệu dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm.
Những lúc như này bạn nên đi khám bác sĩ ngay để xem cổ họng mình như nào, vì nếu để lâu nó sẽ trở thành kho han và biến thành bệnh viêm họng. Đi kèm theo cơn ho đó là một loạt những triệu chứng điển hình như là có đờm xanh, cổ họng bị ngứa rát và thậm chí người bệnh có thể bị mất tiếng lúc nào không hay.
Ngoài việc uống thuốc tây cũng như là ngậm kẹo làm thông cổ họng ra thì bạn có thể dùng nước cỏ cây mã đề để làm tiêu hao cơn ho này lại. Vị của nó rất là ngọt nên kể cả là trẻ nhỏ cũng có thể uống được, sau cùng cơn họ sẽ thuyên giảm và bạn sẽ không còn ái ngại vì bị căn bệnh này ảnh hưởng trong quá trình sinh hoạt thường ngày nữa.
3. Công dụng trị mụn của mã đề
Mụn nhọt luôn được xem là “kẻ thù” không đội trời chung của nhiều chị em phụ nữ, lý do rất đơn giản là nó gây mất thẩm mỹ cho vẻ bề ngoài của làn da và còn khiến họ cảm thấy tự ti nhiều hơn vì khuyết điểm xấu xí như này. Tất nhiên tâm trạng cũng vì thế mà trở nên bực bội, cáu gắt và điều này ảnh hưởng đến sức sống của làn da.
Với người có làn da nhạy cảm việc dùng các sản phẩm trị mụn đến từ nhiều nhãn hàng khác nhau luôn là một thử thách đối với họ, công dụng chưa chắc được như ý muốn kèm theo đó là tình trạng kích ứng da do bị ảnh hưởng bởi những thành phần có dược tính cao trong đó. Chính vì vậy, bạn có thể tham khảo dùng lá mã đề để làm xẹp các ổ mụn và khiến da mình trắng sáng hơn bao giờ hết.
Do trong cây mã đề có chứa các thành phần kháng khuẩn và vitamin C nó sẽ ngăn cản không cho các vi sinh vật, bụi bẩn gây hại tấn công vào trong cấu trúc da. Một trong những nguyên nhân khiến nhiều bạn trẻ dễ bị mụn là do quy trình vệ sinh da chưa đúng cách, từ đó các sợi bã nhờn chưa loại bỏ dẫn đến lỗ chân lông hẹp và gây sản sinh ra mụn.
Chính vì vậy mà bạn nên dùng hỗn hợp cây rau mã đề để đắp lên da, những nốt mụn đỏ, mụn bọc ngay lập tức gom lại và xẹp dần. Sau một thời gian kiên trì làn da của bạn sẽ trở nên trắng sáng hơn, các khuyết điểm cũng không còn và bạn cũng trở nên tự tin hơn khi giao tiếp với những người xung quanh.
4. Cây mã đề chữa chảy máu cam
Có lẽ bạn không biết rằng cây mã đề lại có khả năng chữa chảy máu cam và nó còn giúp cầm chừng máu một cách nhanh chóng. Theo đó, tình trạng chảy máu cam là do bị xuất huyết ở đường mũi còn không là các niêm mạc bên trong mũi bị tổn thương rồi gây chảy máu.
Nhìn chung, trường hợp này thường xảy ra ở người lớn lẫn trẻ em nên việc chữa trị cũng không gặp quá nhiều khó khăn. Tuy rằng, đây không phải là một bệnh lý gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng nó khiến sức khỏe của bạn bị ảnh hưởng, làm thiếu máu trầm trọng và cơ thể sẽ trở nên suy nhược nếu không có đủ lượng máu lưu thông trong cơ thể.
Khi bị chảy máu cam bên hãy ngửa cổ của mình thẳng lên trời, làm như này thì máu mũi sẽ chảy ngược xuống và bạn nên giữ vững tư thế này tầm khoảng 10 phút. Tiếp đó, bạn có thể pha một chút cỏ cây mã đề làm thành trà để uống nó sẽ giúp ổn định tâm lý và khiến cơ thể của bạn dần trở nên thư thái hơn. Lúc này các mao mạch máu cũng dần thắt lại, bạn nên hạn chế không nên ngoáy mũi quá thường để tránh vùng mũi bị tổn thương.
5. Nước cây mã đề điều hòa huyết áp
Thêm một tác dụng tuyệt vời nữa đến từ cây mã đề chính là nó có khả năng điều hòa huyết áp một cách tuyệt đối. Những ai có tiền sử bị cao huyết áp thì có thể tham khảo sử dụng thảo dược này thường xuyên nhằm ngăn chặn không cho huyết áp tăng cao gây ảnh hưởng đến tim mạch cũng như là các cơ quan quan trọng khác trong cơ thể.
Đây là bệnh lý thiên về mãn tính nên rất khó để trị dứt điểm, bạn chỉ có thể phòng ngừa bằng cách đơn giản và dễ làm này tại nhà mỗi ngày. Huyết áp cao sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như là tai biến mạch máu não, suy tim và những người lớn tuổi thường gặp tình trạng này nhiều nhất. Việc hãm cây mã đề thành nước uống vừa làm cân bằng huyết áp cũng như là khiến bạn có một giấc ngủ ngon hơn.
6. Cây mã đề làm sáng mắt
Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, việc nhìn rõ mọi thứ xung quanh sẽ khiến cho cuộc sống của bạn tràn ngập màu sắc hơn bao giờ hết. Do đó, nếu bạn vẫn muốn mắt của mình luôn sáng khỏe, thậm chí là thị lực được tăng cường khi có thể nhìn rõ một vật dù là ở xa thì bạn nên uống nước cây mã đề theo lời khuyên của các chuyên gia bác sĩ.
Tất nhiên, việc dùng các viên uống bổ trợ giúp sáng mắt là điều tốt nhưng bên cạnh đó bạn có thể ăn hoặc là dùng cây mã đề để làm nước uống cũng được. Hoạt chất Beta carotene có trong loại thảo dược quý này sẽ giúp cải thiện thị lực, chống lại tình trạng mắt bị mờ và hoa mắt một cách nhanh chóng. Hơn nữa, nó còn ngăn ngừa hình thành bệnh đục thủy tinh thể và thoái hóa võng mạc.
Một số bài thuốc dùng cây mã đề chữa bệnh
Sau khi đã tìm hiểu một loạt các tác dụng đến từ cây mã đề thì bạn có thể kết luận được rằng nó đem lại nhiều giá trị tốt về mặt sức khỏe và phòng chống nhiều bệnh lý khác nhau. Đương nhiên là mức độ hiệu quả của nó cũng còn phụ thuộc vào cơ chế hấp thụ của cơ thể bạn như thế nào, nhưng suy cho cùng các thành phần của nó đều lành tính và an toàn.
Một số bài thuốc dân gian mà bạn có thể tham khảo từ thảo dược mã đề để chữa bệnh như là:
- Chữa viêm đường tiết niệu bằng cây mã đề: Dùng 10g lá mã đề, 2g cam thảo nấu cùng với 200ml nước. Chia nó thành 3 lần uống trong ngày và dùng sau mỗi bữa ăn.
- Dùng mã đề chữa ho có đờm: 10g cây mã đề, 2 thìa mật ong. Sắc các nguyên liệu này cùng với 400ml nước, sau 1 tuần cơn ho của bạn sẽ khỏi hoàn toàn.
- Hạ huyết áp: 25g mã đề, 12g ích mẫu thảo, 12g hạt muồng sắc cùng với 250ml nước. Nhớ uống đều đặn thì huyết áp sẽ được cân bằng và không gây nguy hại đến cơ thể.
- Ngăn ngừa rụng tóc: Nấu mã đề tươi cùng với 300ml nước rồi dùng phần nước đó để gội đầu. Chà sát kỹ càng để các hoạt chất thấm dần, nó sẽ tăng cường thêm kết cấu nang tóc và giảm thiểu tình trạng xơ rối, bị rụng.
- Trị chứng chảy máu cam: 15g mã đề tươi, 20g rễ cỏ tranh, 10g chi tử. Bạn đem tất cả nguyên liệu này rửa sạch và sắc trong khoảng nửa tiếng rồi kiên trì uống 1 tháng.
- Điều trị tiêu chảy: 10g bạch phục linh, 12g mã đề, 12g hương nhu. Đem tất cả hầm với 200ml nước, sau khi nước nguội thì uống trực tiếp và nhớ là uống sau khi ăn để tránh bị cào ruột.
- Chữa viêm cầu thận: 20g mã đề, 8g trư linh, 12g hoàng liên, 10g phục linh. Sắc toàn bộ những nguyên liệu này với 300ml nước theo như công thức. Kiên trì mỗi ngày uống 2 lần sáng và tối để các chức năng của thận hoạt động lại như bình thường.
Lưu ý khi sử dụng cây mã đề
Mặc dù cây mã đề giúp tăng cường hệ miễn dịch cũng như phòng chống những tác nhân xấu thâm nhập vào bên trong cơ thể nhưng bạn cũng cần phải lưu ý một số vấn đề khi sử dụng thảo dược này đó là:
- Cây mã đề giúp lợi tiểu, trị bí tiểu cũng như giải quyết triệt để tình trạng tiểu rắt, tiểu buốt ở người bệnh. Tuy nhiên nếu dùng cho trẻ em thì bạn cần phải lưu ý là nó sẽ làm tăng tỷ lệ đái dầm lên mức khá cao.
- Những ai dị ứng với các thành phần có trong cây mã đề thì không nên tự tiện dùng khi chưa có sự cho phép của bác sĩ. Nếu không thì hậu quả khôn lường sẽ xảy ra.
- Do cây mã đề giúp hạ huyết áp nên những ai bị huyết áp thấp thì tuyệt đối không nên dùng, tránh tình trạng mọi chức năng bên trong cơ thể bị rối loạn và trì trệ.
- Đối với các bài thuốc liên quan đến cây mã đề bạn nên áp dụng đúng theo số lượng đã được ghi ra, không nên dùng quá nhiều vì nó sẽ làm mất đi tác dụng vốn có.
- Rửa thật sạch cây mã đề tươi nếu như bạn lấy nó nấu thành nước uống, do loại cây này mọc hoang dã ở nhiều nơi nên nó sẽ tiềm ẩn nhiều vi khuẩn, bụi bẩn tồn đọng trong đó.
Một số tác dụng phụ của cây mã đề
Như đã nói cây mã đề không phải là cây thuốc có thể thay thế mọi loại thuốc chữa bệnh, nó chỉ được xếp vào loại cây dược liệu và có tác dụng trong một thời gian nhất định. Những ai thường đi tiểu nhiều và những trẻ nhỏ hay tiểu dầm không nên uống nước cây mã đề để giải khát vì tác dụng của nó là kích thích bàng quang và khiến bạn đi tiểu nhiều hơn thế.
Hơn nữa, tác dụng của cây mã đề còn khiến bạn mất ngủ về đêm. Do mã đề có chức năng thanh lọc cơ thể nên sẽ khó tránh khỏi hiện tượng bạn bị tụt huyết áp bất chợt nếu như không may uống phải quá nhiều. Để chắc ăn, bạn chỉ nên uống nó vào những hôm bị mất ngủ vì nó sẽ khiến tinh thần của bạn thư giãn hơn.
Đối tượng không nên sử dụng rau mã
Những đối tượng đã được các bác sĩ khuyên là không nên dùng rau mã đề cụ thể là:
- Người có tiền sử huyết áp thấp và nhồi máu cơ tim.
- Phụ nữ đang mang thai không nên dùng nước mã đề vì nó sẽ dẫn tới sảy thai.
- Người bị thận yếu, suy thận mãn tính cũng không nên dùng cây mã đề.
- Người hay tiểu về đêm cũng nên hạn chế không dùng cây mã đề vào buổi tối trước khi đi ngủ.
Tóm lại, nhờ vào những thông tin trên bạn có thể thấy được cây mã đề có nguồn gốc xuất xứ từ đâu, nó có tác dụng gì và một số mẹo chữa bệnh có liên quan đến loại cây này. Thảo dược ở Việt Nam có rất nhiều, một trong số đó điển hình như là rau mã đề sẽ mang đến nhiều giá trị sức khỏe cho người sử dụng. Để đảm bảo an toàn bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước tự tiện dùng cây mã đề.
